Thoái hóa khớp gối là một loại bệnh lý về xương khớp gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và cuộc sống người bệnh. Nguyên nhân thoái hóa khớp gối là gì? Thoái hóa khớp gối có sao không? Chữa thoái hóa khớp gối uống thuốc gì? Tìm hiểu thông tin chi tiết trong bài viết dưới đây.
Vai trò của khớp gối
Trong cấu tạo cơ thể người, khớp gối là vị trí nằm giữa đầu dưới xương đùi và đầu trên của xương chày, được bao bọc bởi sụn khớp. Trong các loại khớp, khớp gối là khớp hoạt động nhiều nhất, là cơ quan chịu trọng lực của toàn bộ cơ thể.
Khi di chuyển, khớp sẽ trượt trên bề mặt của sụn. Nếu hoạt động quá nhiều, sự cọ xát giữa sụn và khớp sẽ tăng lên dẫn đến khớp gối bị thoái hóa.
Thoái hóa khớp gối là gì?
Y học định nghĩa thoái hóa khớp gối là một dạng bệnh lý xương khớp mạn tính, chỉ tình trạng thoái hóa loạn dưỡng của khớp gối. Ở đây, sụn khớp và bề mặt khớp sẽ bị hao mòn từ đó hình thành nên các gai xương. Sự cọ xát giữa các gai xương sẽ gây ra biến dạng khớp hay còn gọi là hư khớp.
Cũng như nhiều loại thoái hóa khác, thoái hóa khớp gối cũng được chia là các giai đoạn. Ở giai đoạn đầu, các tổn thương khớp gối còn ít và chưa rõ ràng. Theo thời gian, tổn thương nặng hơn, dịch khớp giảm đi, cường độ ma sát tăng lên thì cường độ đau đớn và khả năng vận động của người bệnh từ đó cũng hạn chế và cuối cùng là bại biệt.
Đối tượng nào có nguy cơ cao mắc thoái hóa khớp gối?
Thoái hóa khớp gối có thể xảy ra ở bất kỳ ai nhưng những đối tượng sau đây có khả năng mắc bệnh cao hơn:
- Người lớn tuổi đặc biệt là những người già trên 50 tuổi
- Người thường xuyên phải lao động nặng nhọc, mang vác nhiều
- Người thừa cân, béo phì
- Người đang mắc hoặc có tiền sử từng bị mắc các loại bệnh lý về xương khớp, chấn thương liên quan đến xương khớp. Trong đó có thể đến các loại bệnh như đứt dây chằng khớp gối, nứt lồi cầu dưới của xương đùi,….
Nguyên nhân nào gây ra bệnh thoái hóa khớp gối?
Thoái hóa khớp gối có thể xảy ra do cả nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan. Cụ thể:
- Do tác động tuổi tác: Càng lớn tuổi tỷ lệ mắc thoái hóa khớp gối càng cao. Việc này xảy ra do sự suy giảm của quá trình tổng hợp sụn. Sau tuổi trưởng thành, khả năng sinh sản và tự tái tạo của tế bào sụn khớp giảm dần.
- Ảnh hưởng bởi giới tính: Trường hợp này áp dụng cho trường hợp nữ giới sau 55 tuổi. Sự suy giảm của dây chằng khớp gối khiến khớp gối yếu đi, thêm vào đó là việc đi giày cao gót thường xuyên tạo áp lực lên sụn khớp, từ đó khiến tình trạng thoái hóa diễn ra càng nhanh.
- Thừa cân, béo phì: Khớp gối sẽ phải chịu nhiều áp lực hơn khi người bệnh bị thừa cân, béo phù. Dưới sự tác động này, sụn khớp nhanh chóng bị bào mòn theo thời gian. Nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng, chỉ cần giảm được 5kg nguy cơ mắc bệnh thoái hóa khớp gối sẽ giảm đi một nửa. Ngược lại, ở nữ giới ngoài 40 tuổi mắc bệnh béo phì, thừa cân thì khả năng thoái hóa sẽ tăng lên gấp 6 lần.
- Chấn thương khi chơi thể thao hoặc tai nạn: Các loại chấn thương này sẽ gây ra tác động lên xương bánh chè hoặc dây chằng,… từ đó làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sụn khớp. Tình trạng thoái hóa khớp sẽ diễn ra từ từ, có thể gây ra tình trạng lệch trục khớp nếu không điều trị sớm.
- Di truyền: Bố/mẹ mắc bệnh thoái hóa khớp gối thì tỷ lệ con mắc bệnh sẽ cao hơn những trường hợp tác động khác.
- Vận động quá sức thường xuyên: Chơi thể thao cường độ cao, mang vác nặng thường xuyên có thể dẫn đến tình trạng thoái hóa khớp gối.
- Lười vận động: Người không hay tập luyện thể dục có thể khiến các cơ lỏng lẻo, hệ cơ xương khớp thiếu độ linh hoạt, tỷ lệ sai lệch ở cơ, xương, gân tăng lên. Việc tập luyện điều độ giảm tỷ lệ thoái hóa khớp gối khoảng 30%.
- Sử dụng thuốc kháng viêm Corticoid không đúng cách: Nhóm thuốc kháng viêm Corticoid là loại được sử dụng phổ biến, cho hiệu quả tức thời nên hay bị lạm dụng. Tuy nhiên, dùng loại thuốc này với số lượng càng lớn, càng lâu thì tỷ lệ thoái hóa khớp càng cao.
- Phá hủy hệ miễn dịch: Sụn khớp không được nhận biết là một phần của cơ thể khi nó được nuôi dưỡng bằng dịch khớp thay vì máu. Bởi vậy, cơ chế miễn dịch của cơ thể sẽ không bảo vệ sụn mà còn tác động hủy hoại sụn khớp dù tốt hay đã hư.
- Ảnh hưởng của quá trình ăn uống không phù hợp: Không ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng làm dịch khớp tiết ra ít hơn. Đặc biệt những người hay uống rượu, bia, sụn bị phá hoại càng nghiêm trọng hơn.
- Biến dạng xương: Thoái hóa khớp gối có xảy ra do bệnh nhân từng bị biến dạng khớp.
- Một số loại bệnh lý về gout, tiểu đường hoặc viêm khớp dạng thấp cũng khiến tỷ lệ mắc thoái hóa khớp gối tăng lên đáng kể.
Các triệu chứng thoái hóa khớp gối là gì?
Thoái hóa khớp gối có những triệu chứng thường gặp như sau:
- Gây cảm giác đau đớn ở mặt trước hoặc ở trong gối, cường độ đau tăng cao, thời gian đau sẽ phụ thuốc vào hiệu suất vận động của mỗi người.
- Xương khớp vận động không linh hoạt
- Cứng khớp hoặc người bệnh khó cử động khi ở yên ở một chỗ quá lâu
- Sưng viêm ở khớp gối
- Chân vòng kiềng, chân chữ X do lệch trục
- Mất dần chức năng vận động (khó khăn trong di chuyển)
Thoái hóa khớp gối có nguy hiểm không?
Ngoài gây cảm giác đau đớn, khó chịu lên cơ thể người bệnh, thoái hóa cột sống có thể gây ra một loạt các biến chứng nguy hiểm khác khiến người bệnh không thể di chuyển, hoạt động bình thường, sức khỏe giảm sút nghiêm trọng:
- Hạn chế di chuyển thậm chí là bại liệt cả đời
- Chi dưới cong vẹo (có thể vào trong hoặc ra ngoài)
- Biến chứng teo cơ
- Vôi hóa sụn khớp
- Gây rối loạn giấc ngủ, từ đó khiến các cơ quan suy kiệt, giảm chức năng hoạt động
- Hiệu suất làm việc không cao
- Thừa cân, béo phì, từ đó dẫn đến các nguy cơ về tiểu đường, tim mạch hoặc bệnh gout
Thoái hóa khớp gối có chữa được không?
Thoái hóa khớp gối không thể chữa khỏi hoàn toàn được là khẳng định của các chuyên gia xương khớp. Các biện pháp chữa trị hiện có chỉ tác động làm giảm triệu chứng của bệnh cũng như hạn chế phần nào biến chứng mà bệnh gây ra trên cơ thể con người.
Chẩn đoán thoái hóa khớp gối
Việc chẩn đoán thoái hóa khớp gối giúp bác sĩ định hình rõ nhất về tình trạng cũng như nguyên nhân gây ra bệnh, từ đó có phương pháp điều trị chuẩn xác và hợp lý nhất.
Một số xét nghiệm thường được chỉ định gồm:
- Chụp X-quang: Giai đoạn của thoái hóa sẽ được hiển thị rõ ràng trên phim chụp X-quang. Giai đoạn 1 sẽ có gai xương nhỏ, giai đoạn 2 sẽ thấy rõ gai xương khớp, giai đoạn 2 gây hẹp khe khớp, giai đoạn 4 sẽ nhìn thấy xương dưới sụn bị vỡ và khe khớp hẹp hơn giai đoạn trước.
- Siêu âm: Tình trạng tràn màng dịch hoặc các mảnh vụn sẽ được biểu hiện qua loại xét nghiệm này.
- Chụp MRI: Xét nghiệm xác định tổn thương ở sụn khớp, dây chằng hoặc màng hoạt dịch.
- Nội soi: Phương pháp giúp quan sát trực diện độ tổn thương sụn khớp do thoái hóa, từ đó đưa ra cách điều trị bệnh hiệu quả nhất.
Phương pháp điều trị thoái hóa khớp gối
Phương pháp không dùng thuốc
Phương pháp điều trị bảo tồn này vừa có hiệu quả mà lại không gây ra tác dụng phụ lên các cơ quan khác. Một số biện pháp được áp dụng gồm:
- Giảm cân: Người bệnh cần giảm cân để hạn chế tác động lên vùng khớp gối tổn thương.
- Thay đổi chế độ dinh dưỡng: Ăn nhiều các loại thực phẩm để hỗ trợ phục hồi xương khớp như cá hồi, cá ngừ, cá trích hoặc các loại nước hầm xương. Đồng thời hạn chế nạp về cơ thể những chất gây ảnh hưởng xấu đến khớp như đồ uống chứa cồn, gas và thực phẩm ngọt.
- Thực hiện vật lý trị liệu: Phương pháp này giúp người bệnh giảm đau đớn, chống viêm. Tuy nhiên, vật lý trị liệu nên được áp dụng từ sớm và được áp dụng cùng phương pháp điều trị khác. Người bệnh có thể thực hiện chườm nóng, chườm lạnh, thực hiện một số bài tập giảm sự căng cứng của khớp và dây chằng,…
Dùng thuốc Tây
Sử dụng thuốc Tây mang lại hiệu quả giảm đau nhanh chóng nhưng đồng thời cũng cũng rất dễ khiến bệnh tái phát. Cơ chế điều trị của các loại thuốc Tây hiện nay chủ yếu tập trung vào giảm đau và kháng viêm. Việc sử dụng cần tuyệt đối tuân thủ chỉ định của bác sĩ, dược sĩ để tránh các tác dụng phụ ảnh hưởng đến thận, phổi,…
Hình thức sử dụng của thuốc cũng rất đa dạng. Người bệnh có thể uống, dán, bôi tùy theo tình trạng bệnh lý và chỉ định của bác sĩ .
Phẫu thuật
Liệu pháp thường được sử dụng cho những bệnh nhân thoái hóa khớp gối ở giai đoạn nặng và mắc các biến chứng nặng như cứng khớp, biến dạng khớp, tình trạng viêm bao hoạt dịch.
Một số phương pháp phẫu thuật thường được chỉ định gồm:
- Phẫu thuật ghép sụn khớp
- Phẫu thuật nội soi làm sạch
- Ghép tế bào sụn tự thân
- Phẫu thuật sửa sụn khớp
- Thay khớp nhân tạo
Các phương pháp phẫu thuật thường tiềm ẩn nguy cơ rủi ro cao, đặc biệt khi tuổi của người bệnh càng lớn.
Liệu pháp tế bào gốc
Đây là phương pháp hiện đại đang được áp dụng phổ biến nhất hiện nay. Tế bào gốc được nuôi dưỡng ở bên ngoài sau đó tiêm vào khớp gối hoặc được nuôi dưỡng tự thân từ các mô mỡ.
Dù được đánh giá an toàn nhưng phương pháp này vẫn tồn tại những điểm hạn chế nhất định. Trong đó phải kể đến trường hợp người bệnh phải thực hiện tiêm/cấy tế bào gốc sau khoảng thời gian nhất định.
Nhiều trường hợp không thể thực hiện được phương pháp do không phù hợp cơ địa. Chi phí thực hiện của biện pháp này tương đối cao do phải áp dụng kỹ thuật hiện đại.
Phòng ngừa thoái hóa khớp gối
- Duy trì cân nặng vừa phải: Bạn chỉ nên duy trì chỉ số khối lượng cơ thể dao động từ 18,5 đến 24,9 kg/m2. Chỉ số này nết vượt qua 25 đến dưới 30 báo hiệu tình trạng thừa cân, trên 30 là béo phì.
- Kiểm soát lượng đường huyết trong máu: Nồng độ đường trong máu tác động trực tiếp đến chức năng của sụn. Chỉ số đường huyết ở người bình thường sẽ dao động ở mức từ 100 ml/dL lúc đói và khoảng 140ml/dL sau khi ăn no/đo ngẫu nhiên.
- Hạn chế làm việc nặng: Khuân vác đồ nặng hoặc chơi thể thao với cường độ cao thường xuyên rất dễ gây ra tình trạng thoái hóa khớp gối. Đặc biệt trong trường hợp gặp chấn thương thì tỷ lệ mắc bệnh sẽ cao hơn.
- Tập luyện thường xuyên: Đảm bảo duy trì chế độ luyện tập vừa phải giúp nâng cao sức đề kháng của cơ thể, giúp hệ cơ xương khớp dẻo dai hơn.
- Ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều thực phẩm chứa canxi và khoáng chất có lợi, đồng thời tránh xa các loại chất kích thích
Các câu hỏi thường gặp
Đi bộ có tốt cho bệnh viêm khớp gối không?
Trả lời: Đi bộ được coi là cách tốt nhất để bắt đầu quá trình chuyển đổi từ không vận động sang vận động. Mặc dù khớp háng và khớp gối chịu nhìu trọng lực nhất thì đi bộ vẫn là một hoạt động nhẹ nhàng ít tác động thậm chí có thể giúp giảm đau do viêm khớp, cứng khớp hay sưng tấy. Chưa kể việc đi bộ giúp phát triển cơ bắp từ đó giảm áp lực cho khớp gối phải chịu nhiều trọng lượng cơ thể hơn.
Làm cách nào để bôi trơn khớp một cách tự nhiên?
Trả lời: Thực phẩm giàu chất béo lành mạnh như cá hồi, cá hồi, cá thu, quả bơ, dầu ô liu, hạnh nhân, quả óc chó và hạt chia. Axit béo omega-3 trong những thực phẩm này sẽ hỗ trợ quá trình bôi trơn khớp . Nước có thể hỗ trợ bôi trơn khớp. Hãy đảm bảo rằng bạn uống nhiều nước mỗi ngày để đảm bảo rằng các khớp của bạn được bôi trơn.